Brigitte Baptiste analiza las políticas ambientales del país | La libreta en Mesa Capital

FO RT UN A AP EN AS 1 26 D íA S, P AR A ♪ ♪ >> B UE NA S NO CH ES , BI EN VE NI DO S A ES TE E SP AC IO D E "M ES A CA PI TA L" , LA L IB RE TA . ♪ ♪ HO Y CO NT IN UA MO S EN E ST E PR OG RA MA CO N LA S ER IE D E PR OG RA MA S QU E VI EN EN A NA LI ZA ND O LA P OL íT IC A AM BI EN TA L DE L GO BI ER NO D UQ UE , AL QU E LE Q UE DA N PO R FO RT UN A 12 6 Dí AS , QU E CO MO D IR íA E L PO ET A NO ES M UC HO N I ES P OC O, E S BA ST AN TE , PA RA H AC ER LE U N CO RT E DE C UE NT AS A L GO BI ER NO Y PR OY EC TA R AL GU NO S TE MA S SE NS IB LE S DE Q UE L A NU EV A AD MI NI ST RA CI óN I NV IT é A UN A PE RS ON A MU Y PO DE RO SA , AB Rí L LE VA TI PS , Y CO LO CA , ES D IR EC TO RA D EL IN ST IT UT O IN VE ST IG AC Ió N Y RE CU RS OS B IO Ló GI CO S AL EX AN DE R VO N HU MB OL DT , HO Y RE CT OR A DE L A UN IV ER SI DA DE AN E N BO GO Tá . BU EN AS N OC HE S BR IG IT TE . >> BU EN AS N OC HE S AL FR ED O. >> TE I NV IT AM OS P OR QU E PO R ES TO S Dí AS E N QU E HA V UE LT O DE L AG UA Q UE RE MO S HA CE RL E UN CO RT E DE C UE NT AS A E ST E GO BI ER NO Y HA Y MU CH OS T EM AS A MB IE NT AL ES QU E EN T IE MP OS E LE CT OR AL ES EM PI EZ AN A D IL UI RS E, E N ME DI O DE LA C AM PA ñA D E LA S DE CL AR AC IO NE S, DE L AS A LI AN ZA S, P ER O CR EE MO S QU E ES U N MO ME NT O PA RA H AB LA R DE TE MA S IM PO RT AN TE S Y QU E Má S IM PO RT AN TE Q UE L OS T EM AS AM BI EN TA LE S, I NC LU SO Q UI SI ER A QU E AR RA NC AR A MO S PO R UN PR OB LE MA Q UE C RE CE A P AS OS AG IG AN TA DO S DE SD E HA CE A ñO S, L OS HI PO Pó TA MO S DE P AB LO E SC OB AR , ES E PR OB LE MA E NO RM E QU E NO S DE Jó EL G RA N CA PO D ES DE L OS A ñO S 80 , CU AN DO T RA JO C UA TR O EJ EM PL AR ES , TR ES H EM BR AS Y U N MA CH O SE Gú N RE CU ER DO Y Q UE H OY S E HA N CO NV ER TI DO E N Má S DE 1 00 Y QU E HA CE U NA S EM AN A EL M IN IS TE RI O DE AM BI EN TE D EC LA Ró U NA E SP EC IE IN VA SO RA , HA Gá MO SL E UN A Ná LI SI S A ES TO , ¿ Q Ué S IG NI FI CA D EC LA RA R A LO S HI PO Pó TA MO S ES PE CI E IN VA SO RA ? >> B UE NO , UN A ES PE CI E IN VA SO RA OF IC IA LM EN TE D EC LA RA DA I MP LI CA UN E ST AT UT O EN EM IG A DE L EC OS IS TE MA , ES U NA CA TE GO RI ZA CI óN M UY P RE CI SA Q UE DE FI NE N ES TA E SP EC IE N O Só LO N O DE BE Rí A ES TA R PR ES EN TE ES PE CI AL ME NT E LI BE RT AD E N UN EC OS IS TE MA C OL OM BI AN O SI NO Q UE AD EM áS D EB E SE R CO MB AT ID A Y CO NT RO LA DA , HA Y MU CH OS ME CA NI SM OS P AR A CO NT RO LA R LA S ES PE CI ES I NV AS OR AS P ER O LA RA CI ON AL ID AD D ET Rá S DE L A DE CL AR AC Ió N Y DE L CO NT RO L ES E L RI ES GO Y E L PE RJ UI CI O QU E PR OD UC EN E ST AS E SP EC IE S BI EN S EA A LA V IL LO TA N AT IV A O A LO S SE RV IC IO S EC O SI ST éM IC OS Q UE PR OV EE N LO S EC OS A L A GE NT E O IN CL US O ES PE CI ES Q UE P ON EN E N PE LI GR O A LA S PE RS ON AS DI RE CT AM EN TE , EN TO NC ES , SO N RE AL ME NT E ES PE CI ES Q UE S E CA TA LO GA N CO MO P LA GA S, H AY Q UE DE CI RL O DI RE CT AM EN TE , AS í CO MO HA Y CO VI D, A Sí C OM O HA Y MA LA RI A, AS í CO MO H AY P AR áS IT OS IN TE ST IN AL ES , HA Y PA Rá SI TO S EC O SI ST éM IC OS I NV AS OR ES Q UE RE PR ES EN TA N EN FE RM ED AD ES D EL EC OS IS TE MA , Y HA Y QU E TR AT AR LO S A VE CE S KO NI NG D E AN TI BI óT IC OS , CI RU Gí AS O Q UI MI OT ER AP IA . >> R EC UE RD O QU E CU AN DO E MP EZ ó EL DE BA TE E N CO LO MB IA S OB RE Q Ué HA CE R CO N ES TO S AN IM AL ES T ú DI JI ST E, H AY Q UE M AT AR LO S, N O HA Y NA DA M áS Q UE H AC ER , FU E ES CA ND AL OS O EN E SE T IE MP O, T E DE CL AR AR ON E NE MI GO D E LO S AN IM AL ES , UN A SE SI NO , TO DO U NA PO Lé MI CA Y H OY E L TI EM PO A L A RA Zó N, M áS D E CI NC O Añ OS DE SP Ué S, I NC LU SO B AS TA NT E Má S, ¿ Có MO F UE E ST E PR OC ES O PA RA Q UE EL P Aí S Y EL M UN DO E NT EN DI ER A QU E EN C OL OM BI A NO D EB E HA BE R HI PO Pó TA MO S ? >> P UE ST A CO MP LE JO C OM O PA RA Q UE HO Y EN D íA T OD AV íA A LL á UN A PO SI CI óN D E LA S OC IE DA D QU E NO LE P AR EC E BI EN Q UE H AY A CO NT RO L A LO S HI PO Pó TA MO S Y QU E ES Tá LU CH AN DO C OT ID IA NA ME NT E PA RA Q UE NO S E TO ME N ME DI DA S DR áS TI CA S PA RA C ON TR OL AR LO S, L O QU E SE H A PU ES TO E N EV ID EN CI A ES Q UE N O TO MA R DE CI SI ON ES A T IE MP O IM PL IC A UN OS C OS TO S AM BI EN TA LE S PO TE NC IA LM EN TE E CO Nó MI CO S TA MB Ié N MU Y GR AN DE S, I NC RE ME NT A EL R IE SG O HA ST A EL P UN TO D E QU E PU ED E QU E YA N O PO DA MO S CO NT RO LA R UN F EN óM EN O CO MP LE TA ME NT E DI GA MO S DE ST RU CT IV O O PE RN IC IO SO , Y AL PR IN CI PI O LA G EN TE D EC íA C UA TR O HI PO Pó TA MO S, P UE S QU é RI ES GO V AN A RE PR ES EN TA R, S E IM AG IN A 14 HI PO Pó TA MO S SI N ES TA R EN HA BL AD OS E N UN A LA GU NA , LA IN CA PA CI DA D DE V ER A L FU TU RO , DE PE NS AR Q UE S E RE PR OD UC EN Y S ON CU AT RO E XP ON EN CI AL ME NT E, D AD OS A LA C UA TR O Y SO N Má S DE 1 30 CA LC UL AM OS H OY E N Dí A Y 13 0 HI PO Pó TA MO D IS TR IB UI RS E MI LE S DE KI Ló ME TR OS Q UE S IG UE N RE PR OD UC Ié ND OS E Y SE S IG UE N CO MI EN DO L A CO MI DA L O MA NA Tí E S, DE FE CA ND O EN L AS C Ié NA GA S, CO MP IT IE ND O EC OL óG IC AM EN TE C ON TO DO E L RE ST O DE L A FL OR A Y LA FA UN A QU E EX IS TE N SO BR E TO DO E N EL M AG DA LE NA M ED IO C ON E L MI ED O DE Q UE A M ED ID A QU E CA MB IO CL IM áT IC O AV AN CE L OS H IP OP óT AM OS SE A PR OV EC HA N DE L AS IN UN DA CI ON ES Y L AS CO MU NI CA CI ON ES E NT RE C UE NC AS O QU E LA G EN TE D IG A, T AN B ON IT O LO S HI PO Pó TA MO S Y LO S VA YA MO VI EN DO Q UE SO T AM BI éN H A SU CE DI DO , EN TO NC ES 1 0 Añ OS D E EV OL UC Ió N DE U N DE SA ST RE U NA CR óN IC A AN UN CI AD A NO S OL AM EN TE PO R Mí S IN O EL M IS MO I NS TI TU TO HU MB OL DT E N SU M OM EN TO P RO MO VI ó EL D EB AT E PE RO A L A GE NT E LE D IO MI ED O AC TU AR Y C RE O QU E ES U NO LO S LE MA S AM BI EN TA LE S Má S GR AN DE S A LO S QU E NO S HE MO S EN FR EN TA DO L OS ú LT IM OS 2 0 Añ OS , DA DO Q UE S E RE QU IE RE N DE CI SI ON ES DI GA MO S DR áS TI CA S, L OS G OB IE RN OS PA TE AN P AR A AD EL AN TE E L BA Ló N, VA N HA CI EN DO C OS IT AS Y D IC EN , EL PR óX IM O QU E VE NG A QU E MI RE Y Q UE HA CE , Y EL Q UE H AC E TI EN E QU E EN FR EN TA RS E A UN A SI TU AC Ió N MU CH O Má S CO MP RO ME TE DO RA . >> Y O QU IS IE RA A PR OV EC HA R QU E Tú TI EN ES C OM O ES A HA BI LI DA D PA RA IL US TR AR D IG AM OS D E UN A MA NE RA MU Y PE DA Gó GI CA C Uá LE S SO N LO S PR OB LE MA S O LO S PR OB LE MA S, CU áL ES S ER íA N LA S IM PL IC AC IO NE S AM BI EN TA LE S DE E ST OS A NI MA LE S ? EX PL íC AN OS E N DE TA LL E, ¿ PO R QU E LO S HI PO Pó TA MO S NO DE BE N ES TA R EN C OL OM BI A ? >> P OR QU E NO P OD EM OS C ON VI VI R CO N EL LO S AC EP TA RL OS C OM O AN IM AL IT OS B IE NV EN ID OS Q UE S E IN CO RP OR AN A L A Ló GI CA N AT UR AL , FU ND AM EN TA LM EN TE P OR QU E HE DE SP LA ZA N AN IM AL ES N AT IV OS , CO MP IT EN C ON A NI MA LE S NA TI VO S PO RQ UE S E CO ME N LA M IS MA C OM ID A QU E EL LO S, Y S ON M UC HO M áS PO DE RO SO S QU E EL LO S, E ST AM OS HA BL AN DO S OB RE T OD O EL M AN AT í QU E ES U N AN IM AL C OL OM BI AN O QU E ES Tá Y A AM EN AZ AD A PO R LA CO NT AM IN AC Ió N, P OR L A PE SC A IL EG AL , LA C AP TU RA I ND IV ID UO S, QU E ES U NA E SP EC IE M UY VU LN ER AB LE Y Q UE T EN EM OS Q UE PR OT EG ER P OR QU E ES U NA P AR TE IN TE GR AL D EL F UN CI ON AM IE NT O DE LO S EC OS IS TE MA S AN FI BI OS D E CO LO MB IA , EN TO NC ES L OS HI PO Pó TA MO S PO NE N EN P EL IG RO L OS MA NA Tí E S CO MO E ST á CO MP RO BA DO EN T OD A LA P RI ME RA P RE GU NT A QU E NO L E DE BE H AC ER A L Pú BL IC O ES , ¿ C Uá L DE L OS D OS , EL M AN AT í QU E LL EV A MI LL ON ES D E Añ OS V IV IE ND O EN E ST E EC OS IS TE MA QU ES T AM EN AZ A BI EN P EL IG RO D E CI ER TA M AN ER A NU ES TR O MA Mí FE RO DE A GU A DU LC E Má S IM PO RT AN TE JU NT O CO N LO S DE LF IN ES O E L HI PO Pó TA MO T RA íD O PO R UN NA RC OT RA FI CA NT E DE Á FR IC A, DE SP LA ZA DO D E SU E CO SI ST EM A OR IG IN AL Y Q UE R EP RE SE NT A RI ES GO S MU Y GR AV ES , RI ES GO S QU E SE I NC RE ME NT AN I ND IR EC TA ME NT E PO R LO Q UE T E DE Cí A, L OS HI PO Pó TA MO S CO ME N GR AN DE S CA NT ID AD ES D E VE GE TA CI óN N AT IV A Y LA C ON VI ER TE N EN U N BI OM AS A , Y EN H EC ES , LA S HE CE S FE CA LE S DE LO S HI PO Pó TA MO S CA MB IA L A BI OQ Uí MI CA D EL A GU A , DE U NA MA NE RA P UE DE S ER S UT IL P ER O AL CA BO D E DE 5 0 Añ OS H AC E QU E TO DO EL E CO SI ST EM A YA N O FU NC IO NE L A MI SM A MA NE RA , LO S MI CR OO RG AN IS MO S, L AS C AD EN AS TR óF IC AS E MP IE ZA N A SE NT IR L A PR ES EN CI A DE D IG AM OS M OL éC UL AS DI ST IN TA S PR OD UC ID AS P OR L A OR IN A DE L OS H IP OP óT AM OS , EM PI EZ AN A V ER Q UE E L AG UA Y A NO ES L A MI SM A QU E HA Bí A HA CE 20 ,0 00 O 2 M IL LO NE S DE A ñO S, ES TA MO S HA BL AN DO D E PR OC ES OS EV OL UT IV OS L AR GO S, E S CA SI Q UE EQ UI VA LE NT E A UN D ER RA ME D E PE TR óL EO , PE RO C OM O VA C OM PA RA R UN H IP OP óT AM O CO N UN D ER RA ME D E PE TR óL EO , DE L A MI SM A CO SA S óL O QU E EL H IP OP óT AM O ES U N EV EN TO OR Gá NI CO D EL H ID RO CA RB UR O ES U N EV EN TO G EO QU íM IC O PE RO E S Bá SI CA ME NT E LO M IS MO . >> T RE ME ND O, ¿ C Uá LE S SO N LA S CA RA CT ER íS TI CA S DE E ST OS AN IM AL ES ? HE L Eí DO Q UE E S CO MO UN A NI MA L AR QU IT EC TO , IN GE NI ER O SI ST éM IC O, N O SO LA ME NT E L E QU IT A RE CU RS OS A L MA NA Tí , NO SO LA ME NT E CA MB IA L AS A GU AS S IN O QU E AD EM áS , AL GO O CU RR E CO N LO S CU RS OS D IG AM OS D E LO S Rí OS , AL GO OC UR RE C ON L A VE GE TA CI óN AL ED Añ A, C OM O ES E ST O DE L OS IN GE NI ER OS . >> I MA GI NE MO S EL C AS TO R QU E ES UN E JE MP LO Q UE L A TE LE VI SI óN N OS HA E NS Eñ AD O A VE R, L OS C AS TO RE S CO NS TR UY EN D IQ UE S DE M AD ER A, CA MB IA E N EL C UR SO D E LO S Rí OS , CI EN TO S DE C AS TO RE S FO RM AN CO LO NI AS Y S ON U NO S AN IM AL ES M UY SO CI AL ES , CO N UN A CA PA CI DA D GI GA NT ES CA D E CO NS TR UI R SU Há BI TA T, C OM O NO SO TR OS L OS S ER ES HU MA NO S TA MB Ié N CO MA RE S CA SA -- L OS C AS TO RE S FU ER ON IN TR OD UC ID OS E N CH IL E PO R LA S PI EL ES , HA Bí A UN A Bú SQ UE DA I LU SO DE L AN IM AL , Y FU ER ON U N DE SA ST RE PO RQ UE C AM BI AR ON E L EC OS IS TE MA EN C UE ST Ió N DE 1 00 A ñO S Y HO Y EN Dí A CH IL E GA ST A Y AR GE NT IN A GA ST AN M IL ES D E MI LL ON ES CO NT RO LA ND O LA S PO BL AC IO NE S DE CA ST OR ES P OR QU E SE H AN C OM ID O LO S BO SQ UE S, C AM BI AD O EL A GU A CO MO L A PE SC A, L OS C AS TO RE S SO N DE SD E TA MA ñO , LO S HI PO Pó TA MO S PE SA N 3. 5 TO NE LA DA S CU AN DO S ON AD UL TO S Y EN S U MO VI MI EN TO V AN AP LA ST AN DO E L SU EL O, D EF EC AN DO , VA N CA MB IA ND O LA E ST RU CT UR A Fí SI CA D EL E CO SI ST EM A, V AN CR EA ND O SU C HA RC AS , VA N ES PA NT AN DO O TR AS E SP EC IE S, E LL OS VA N DO MI NA ND O EL P AI SA JE , LO V E UN O EN Á FR IC A, L OS H IP OP óT AM OS HA CE N EL P AI SA JE A NF IB IO Y N AD IE SE L ES M IR E, N AD IE L E LL EV A LA CO NT RA LO R HI PO Pó TA MO , NI SI QU IE RA L A GE NT E Má S DE 3 00 0 MU ER TO S AL A ñO P OR QU E LO S HI PO Pó TA MO S SO N TO TA LM EN TE TE RR IT OR IA LE S Y ES PA NT AN A L QU E SE A, S I VA U N AN IM AL A B EB ER AG UA E N EL M OM EN TO E QU IV OC AD O EL HI PO Pó TA MO L O MA TA , EN I NT ER NE T DE CE NA S DE V íD EO S SO BR E LA AG RE SI VI DA D Y CA RA CT ER íS TI CA S PE LI GR OS AS D E LO S HI PO Pó TA MO S, PO R FO RT UN A NO S MA TA DO A N AD IE EN C OL OM BI A PE RO A S UC ED ER . >> E S CU ES TI óN D E TI EM PO U N DE SE NL AC E FA TA L. Y AH OR A CO N ES TA D EC LA RA TO RI A DE ES PE CI E IN VA SO RA ¿ E ST O QU é PE RM IT E ? ¿ C Uá LE S SO N LA S HE RR AM IE NT AS Q UE U NA D EC LA RA CI óN CO MO E ST A PE RM IT E PA RA C ON TR OL AR ES E PR OB LE MA ? >> B áS IC AM EN TE L E PI DE A L A AC AD EM IA L OS I NS TI TU TO S OF IC IA LE S DE I NV ES TI GA CI óN Q UE PR OP ON GA N UN A FO RM A DE T RA TA R EL PR OB LE MA Y Q UE A VA LE N UN P LA N DE IN VE RS IO NE S DE T RA BA JO T éC NI CO PA RA P ON ER LO E N PR áC TI CA A C AR GO DE L AS A UT OR ID AD ES A MB IE NT AL ES , EN TO NC ES L O QU E EN E ST E MO ME NT O SU CE DE E S QU E LA D EC LA RA TO RI A CO MO E SP EC IE I NV AS OR A RE QU IE RE S QU E LO S EX PE RT OS E N MA NE JO D E FA UN A SI LV ES TR E QU E HA Y MU Y BU EN OS , EN E L IN ST IT UT O DE CI EN CI AS N AT UR AL ES E N EL J UN BO L, U NI VE RS ID AD D E AN TI OQ Uí A CO MO U NA G RA N CA NT ID AD D E EX PE RT OS S E RE úN AN Y D IG AN , PA RA CO NT RO LA R HI PO Pó TA MO S CO N ES TE DI AG Nó ST IC O QU E JA ZZ M UY C LA RO , SA BE MO S Dó ND E ES Tá , LO Q UE H AY QU E HA CE R ES E ST O, T EN EM OS U NA ID EA B AS TA NT E CL AR A, L A GE NT E DI CE ¿ P OR Q Ué N O LO S DE VU EL VE N AL Á FR IC A ? NO S E PU ED E, A FR IC AN O RE CI BE HI PO Pó TA MO M UC HO M EN OS L LE NO S DE EN FE RM ED AD ES A ME RI CA NA S, H AY SO BR EP OB LA CI óN D E HI PO Pó TA MO S PO RQ UE N O TI EN E PR OB LE MA S RE PR OD UC TI VO S, Q UE L OS U BI QU EM OS EN F IN CA S UN A VE Z CA ST RA DO S CO MO DI CE N DE S PA RA C IT AD OS , ES TE RI LI ZA DO S, L IS TO S PA RA AD OP CI óN , NO E S NA DA F áC IL , CA PT UR AR U N HI PO Pó TA MO E NV íA SI LV ES TR E, M OV ER LO , ES P AR A CI TA RL O, E ST EL AR IZ AR Y EN TR EG AR LO E N AD OP CI óN N O ES U N EJ ER CI CI O BA RA TO N I ES L O MI SM O QU E AC TU AR C ON P ER RI TO S Y GA TI TO S UR BA NO S, HA Y EL EM EN TO S Té CN IC OS , RE TO S IM PO RT AN TE SY R ET OS I MP OR TA NT ES FI NA NC IE RO S TA MB Ié N EN L AS DE CI SI ON ES , QU E SI P OD EM OS UB IC AR LO S, C AP TU RA RL OS , ES TE RI LI ZA RL OS Y D AR LO S VI VI R, HO MB RE , TO DA M AN ER AS E L IM PA CT O AM BI EN TA L DE E SE A NI MA L ES TE RI LI ZA DO V A A SE R DE 3 0 A 50 Añ OS Y V A A SE R IM PO RT AN TE , PE RO EN A RA S DE L BI EN ES TA R DE L AN IM AL CO MO U NO P OD Rí A DE CI R QU E Sí , PE RO S ON 1 30 , EN TO NC ES N O HE MO S PO DI DO F IN AN CI AR U N PR OG RA MA D E PR OT EC CI óN A L MA NA Tí Q UE E S EL AN IM AL A ME NA ZA DO ¿ CO MO E S QU E VA MO S A PO NE R EN L A BA LA NZ A QU E UN E JE RC IC IO AP AR EN TE ME NT E HU MA NI TA RI O QU E LO úN IC O QU E ES Tá H AC IE ND O ES CO NV ER TI R A LO S HI PO Pó TA MO S EN AN IM AL IT OS D E PE LU CH E Y PE RD óN TE NG O QU E SE R MU Y DU RA , MU Y DR áS TI CA L A PA LA BR A, P OR QU E LA HU MA NI ZA CI óN D E LO S HI PO Pó TA MO S ES T OT AL ME NT E IN CO NV EN IE NT E, L A NO CI óN D E QU E CO MO D IC E UN JU ZG AD O EN L OS E ST AD OS U NI DO S CO MO L OS H IP OP óT AM OS T IE NE DE RE CH OS , CL AR O QU E TI EN EN DE RE CH OS P ER O NO H UM AN OS , TI EN EN DE RE CH OS A NI MA LE S Y HE MO S TR AT AR LO S CO N CO MP AS Ió N Y TE NE R EN C UE NT A DI GA MO S SU S IT UA CI óN PE RO ¿ Q UI éN D EF IE ND E LO S DE RE CH OS D E LO S MA NA Tí E S, D E LO S BA GR ES , DE L RE ST O DE L EC OS IS TE MA Y L OS D ER EC HO S DE L FU TU RO ? HA Y UN A SI MP LI FI CA CI óN M UY C RU DA DE L A SI TU AC Ió N Y PO R SU PU ES TO TI EN EN R AZ óN Q UI EN ES S E OP ON EN A QU E LO S HI PO Pó TA MO N O TI EN E LA CU LP A, L A CU LP A NU ES TR A PE RO CO MO T OD O EN E ST E PL AN ET A LO S SE RE S HU MA NO S SO MO S LO S RE SP ON SA BL ES D E HA BE R CA MB IA R LA AT Mó SF ER A, E L AG UA Y N OS T OC A TO MA R DE CI SI ON ES P AR A EV IT AR Q UE ES OS C AM BI OS S EA N LE TA LE S PA RA NO SO TR OS M IS MO S Y HA Y QU E RE CO NS TR UI R EL P LA NE TA , ES TA MO S OB LI GA DO S A HA CE RL O EN T OD OS L OS TE MA S QU E SE GU RA ME NT E VA MO S HA BL AR A HO RA E NE RG íA , AG RI CU LT UR A CO MO U RB AN IS MO PO RQ UE L OS S ER ES H UM AN OS H EM OS CO ME TI DO M UC HO S ER RO RE S EN NU ES TR A CO MP OR TA MI EN TO C OM O MI EM BR OS D EL E CO SI ST EM A. >> ¿ E N CU AN TO T IE MP O LO S DA ñO S SE P UE DE N OB SE RV AR O S ER íA N IR RE VE RS IB LE S ? LA P RE GU NT A Má S C ON CR ET A ES ¿ CU áN TO T IE MP O TE NE MO S ? HE MO S PA SA DO 1 0 Añ OS E N UN DE BA TE S OB RE Q Ué H AC ER , QU E HA Y QU E CA ST RA RL OS , SI H AY Q UE EX TR AE RL ES , QU E PE RS EG UI RL ES O ¿ QU é TI EM PO N OS Q UE DA ? DE BA TE H A SI DO P OS IT IV O EN Té RM IN OS P ED AG óG IC OS , EL M EN OS C ON VE NZ AM OS S OB RE E L TE MA , LO M áS G RA VE E S QU E LA CU RV A DE R EP RO DU CC Ió N IM PL IC A QU E PA RA E L 20 30 Y A TE ND RE MO S EL DO BL E O EL T RI PL E DE HI PO Pó TA MO S, P AR A EL 2 05 0 PO DE MO S LL EG AR A T EN ER 1 00 0 HI PO Pó TA MO S EN L IB ER TA D, Y E L PR OB LE MA S E NO S SA LE D E LA S MA NO S, N O PO DE MO S AC TU AR , CO MO DI CE M áS B IE N DE JE A Sí , PE RO E L DE JE A Sí E S UN A RE NU NC IA A E L FU TU RO , EX AC TA ME NT E EL F UT UR O. LA F UL L ES D EC IR N O HA Y TI EM PO , EN TR E Má S Rá PI DO R ES OL VA MO S ES TE PR OB LE MA M áS H ER RA MI EN TA S Y PO SI BI LI DA DE S TE NE MO S PO RQ UE ES TO ¿ C Uá NT O TI EM PO S E PU ED E MO DE RA R UN O RE SO LV IE ND O ? >> U BI QU EL OS B IE N, L LE GU é A EL LO S, T RA TE S AB ER S I SO N MA CH O HE MB RA , PR IO RI CE L AS B RI GA DA S DE AC CI óN , TE NG A LI ST OS T OD OS L OS MA TE RI AL ES , PA RA C UA LQ UI ER A QU E SE A LA E ST RA TE GI A QU E SE RE QU IE RA , VA N A PA SA R ME SE S, NA DA M áS P IE NS EN Q UE H AY Q UE HA CE R UN A PA RT ID A PR ES UP UE ST AL PA RA E L CO NT RO L DE L OS HI PO Pó TA MO S, Y A CO N ES O ES TA MO S HA BL AN DO D ES DE E L 23 SE GU RA ME NT E, P OR QU E NO E ST á PR EV IS TO E NT ON CE S ES U N IM PR EV IS TO Y N EC ES IT AM OS MX N2 00 ,0 00 ,0 00 P AR A EL C ON TR OL DE L OS H IP OP óT AM OS Y O TR OS 3 00 EN C ON A NT IO QU íA , OT RO S 10 0 EN CO RP O CA LD AS , UN A RE FO RM A CO NS TI TU CI ON AL , OC HO D EB AT ES D EL CO NG RE SO , CO IM AS A QU í AL Lá , EL CA MB Ié G OB IE RN O, Q UI EN S AB E SI EL P Ró XI MO G OB IE RN O TE NG A LA MI SM A PE RS PE CT IV A DE L OS HI PO Pó TA MO S, E ST A ES U NA TR AG ED IA E ST AS T ER RI BL ES P ER O CO MP AR éM OS LA S CO N EL C AM BI O CL IM áT IC O, L A MI SM A SI TU AC Ió N, NO P OD EM OS S EG UI R EN L A MI SM A TR AY EC TO RI A, E L IP C NO S DI CE TE NE MO S UN A VE NT AN A EX TR EM AD AM EN TE E ST RE CH A PA RA AC TU AR , AN TE AY ER S AL IE ND O RE PO RT E DI CI EN DO E ST O EM PE OR A CA DA D íA Y A HO RA V OL VI EN DO QU EM AR C AR Bó N, L OS M áR GE NE S DE LA H UM AN ID AD S E ES Tá N ES TR EC HA ND O UN A MA NE RA EX TR EM AD AM EN TE P EL IG RO SA . >> C ER RE MO S ES TE B LO QU E DE HI PO Pó TA MO S CO N UN A úL TI MA PR EG UN TA ¿ E XI ST EN E XP ER IE NC IA S IN TE RN AC IO NA LE S DE L AS C UA LE S PO DA MO S EX TR AE R AL GU NA E NS Eñ AN ZA O EX IS TE A LG úN E JE MP LO E N EL MU ND O SO BR E AL GO P AR EC ID O QU E TE HA Q UE V ER C ON L OS H IP OP óT AM OS ? >> N O SI H AY E JE MP LO S, A US TR AL IA ES U NO D E LO S PA íS ES Q UE M áS H A TE NI DO Q UE E NF RE NT AR E L PR OB LE MA DE L AS I NV AS IO NE S BI OL óG IC AS , TI EN E IN VA SI ON ES D E CA ME LL OS PO RQ UE L LE VA RO N CA ME LL OS P AR A AD AP TA RS E A LA S CO ND IC IO NE S DE Sé RT IC AS Y L OS C AM EL LO S SE AD AP TA RO N Y AB RE M IL LO NE S DE K ME DI OS , CI EN TO S DE M IL ES PR OB AB LE ME NT E QU E ES Tá N DE ST RU YE ND O LO S PO CO R EC UR SO S DI SP ON IB LE S DE L DE SI ER TO P AR A TO DA S LA S ES PE CI ES N AT IV AS EN TO NC ES H AY Q UE C AZ AR L OS CA ME LL OS D ES DE U N HE LI Có PT ER O, RE GU LA RM EN TE , PO RQ UE H AY C IE RT O MO ME NT O EN E L QU E YA N O SE PU ED EN E XT ER MI NA R, E S IM PO SI BL E PO RQ UE S E RE PR OD UC EN S IE MP RE M áS Rá PI DO D E LO Q UE L OS S ER ES HU MA NO S SO MO S CA PA CE S DE E JE RC ER CO NT RO L, P AS A EN G AL áP AG OS C ON CA BR OS , CH IV AS , PE RR OS Y G AT OS , TR EM EN DO Y R AT AS , LA S RA TA S PE RD IM OS L A BA TA LL A, T EN EM OS RA TA S EN T OD AS P AR TE S EN TO NC ES AH í SI L A CO NV IV EN CI A ES T OT AL CO N TO DO S LO S RI ES GO S QU E EL LO IM PL IC A PE RO L AS R AT AS S ON PE QU Eñ AS . >> P ER O HA Y UN AS G RA ND ES . >> N O VA MO S HA BL AR D E LE CH E BU IL ES . LA F UL L VA MO S HA CE R UN A ♪ ♪ >> RE GR ES AM OS A L A LI BR ET A, C ON BR IG IT TE B AT TI ST E, E ST AM OS DE DI CA DO S A SE R UN C OR TE D E CU EN TA S A LA P OL íT IC A AM BI EN TA L DE L GO BI ER NO D UQ UE P ER O TA MB Ié N A LO S PR OB LE MA S QU E VI EN EN D E Dé CA DA S AT Rá S, D E NO S é, M UC HA S AD MI NI ST RA CI ON ES Q UE H AN D EJ AD O TE MA S Y RE SO LV ER Y Q UE S E HA N CO NV ER TI DO R EA LM EN TE E N UN A PA ND EM IA P AR A EL T EM A AM BI EN TA L Y TA MB Ié N VA MO S A EN TR AR A LG UN OS TE MA S MU Y AC TU AL ES D E CA RA A L O QU E VA N A HA CE R LO S TE MA S PA RA LO S PR óX IM OS G OB IE RN OS , LO S TE MA S DE C AM PA ñA Y Q UE DA MO S CE RR AN DO E L TE MA D E LO S HI PO Pó TA MO S CO N UN A PE QU Eñ A CU ñA SO BR E LA C UA L BR IG IT TE N O QU ER íA HA BL AR P ER O DA DO Q UE E ST E ES U N ES PA CI O EN E L QU E NO H AB Rá CE NS UR A, L E VA MO S A PE DI R A BR IG IT TE Q UE L OS E XP LI QU E CU áL FU E EL P RO BL EM A Y LA D IS CU SI óN CO N LO S AM BI EN TA LI ST AS A CE RC A DE LO S CH IC , ¿ C Uá L ES L A PR OB LE Má TI CA Q UE E ST AM OS VI VI EN DO E L OR íN N OK IA CO LO MB IA NA C ON B UI LE S ? >> L OS C HI GU IR OS S ON R OE DO RE S SO CI AL ES . >> E S EL C ON TR OL A TR áS D E ES PE CI ES Q UE O CU RR E CO N LO S HI PO Pó TA MO S EN E L Á FR IC A Y QU E NO O CU RR E EN C OL OM BI A . >> A QU í LO S HI PO Pó TA MO S SI EM PR E TI EN EN A GU A EN C AM BI O LO S CH IG ü IR OS Y L ES P AS AN , ES TE A ñO S AM O PI ER DE L A SE QU íA UN IS P UN TO S SE CO S NO RM AL ME NT E EN EL T ER RI TO RI O, S ON L OS P UN TO S DO ND E LL UE VE , EX TR EM A CO MO E N EL CH OC ó, Y P UN TO S DO ND E LA S EQ Uí A CA DA C IE RT O TI EM PO E S EX TR EM A, PA Z DE A RI P OR O EN E L CA SA NA RE ES U NO D E ES OS P UN TO S, OB VI AM EN TE E N UN P AI SA JE DE SO LA DO V ER L OS C AD áV ER ES D E LO S AN IM AL IT OS E S IM PR ES IO NA NT E PA RA Q UI EN N O CO NO CE L A EC OL OG íA , PE RO , SI U NO T IE NE L A OP OR TU NI DA D DE T OM AR U NA F OT O EN CH IQ UE RO M UE RT O, D EC IR Q UE M UR Ió DE S ED Y A CU SA R A LA S PE TR OL ER AS DE Q UE A CA BA RO N CO N EL A GU A PO R QU é NO , FU E LO Q UE O CU RR Ió H AC E UN OS A ñO S EN L A CA MP Añ A MU Y BI EN CO NS TR UI DA P OR C IE RT OS G RU PO S PO Lí TI CO S DE C AS AN AR E QU E ES Tá N IN DI GN AD OS C ON E L GO BI ER NO CE NT RA L PO RQ UE H AB íA R ET IR AD O EL CO NT RO L DE L AS R EG AL íA S PE TR OL ER AS D EL D EP AR TA ME NT O PO R CO RR UP CI óN , MU CH OS E X GO BE RN AD OR ES D E CA SA NA RE Q UE PA SA RO N BU EN T IE MP O EN L A Cá RC EL O ES Tá N TO DA Ví A EN L A Cá RC EL , NO DI Rí A QU E TO DO S PE RO C AS I TO DO S. >> O L OS Q UE V EN DE N CA LZ ON ES Y ES AS C OS AS . >> S E ST á LI BR E. >> H AB LE MO S MU CH O DE E SO . >> P ER O EN TO NC ES , SE C ON ST RU Yó UN A NA RR AT IV A EN L A CU AL E L CH IG ü IR O VI EN E A SE R EL C HI G ü IR O EX PI AT OR IO Y E NT ON CE S SA Bí AN MO NT AJ ES D E AM BU LA NC IA S CO N CH IG ü IR OS P IN TA DO S, L A ES EN CI A LL EV AR LE A GU A EN C AR RO T AN QU E A LA S EM PR ES AS Q UE S E SE NT íA N, TI EN EN R AB O PA JA C OM AN H EC HO CO SA S MA L MA ND AN C AR RO T AN QU E CO N AG UA , CE BO LL AS C ON CI ER TO S PA RA C OM PR AR B OT EL LA S DE A GU A YA A LO S CH IG ü IR OS , UN N IV EL D E SU RR EA LI SM O EC OL óG IC O IM PR ES IO NA NT E, E ST AM OS A PU NT O EN TR AR E N OT RA F AS E ES AS , LA S EL EC CI ON ES E N ES TE C AS O NA CI ó OP AC AR E L PR OB LE MA D E LA MO RT AN DA D DE L OS C HI G ü IR OS , ME NO S DE Q UE D IG AN Q UE L A MO RT AN DA D DE L OS C HI G ü IR OS E S CU LP A DE A LG UN O DE L OS CA ND ID AT OS . >> J US TA ME NT E HA BL AS D E UN T EM A QU E ME P EG A CO N OT RA PR EO CU PA CI óN C ON E L FR AC KI NG , EL PE TR óL EO , AL M IS MO T IE MP O QU E EL GO BI ER NO A CI ER TA C ON U NA M ED ID A CO N RE SP EC TO A L OS H IP OP óT AM OS , JU ST O PO R LO M IS MO D íA S LL EG A Y NO O S DE C LA RA , NO S AB RE L AS PU ER TA S AL F RA CK IN G EN P UE RT O HU IL LI CH ES , ¿ Q Ué O PI NI óN T IE NE DE E ST A SI TU AC Ió N ? >> B UE NO , AC LA RA ND O QU E LO Q UE SE A PR OB ó FU E LA L IC EN CI A AM BI EN TA L A UN O DE L OS P RO YE CT OS PI LO TO Q UE S E HA Bí AN R EC OM EN DA DO HA CE U NO S Añ OS , EN U N AM BI EN TE EX TR EM AD AM EN TE E NR AR EC ID O, PO RQ UE S E HA A CE LE RA DO M UC Hí SI MO LA I DE A DE L A AP RO BA CI óN D EL FR AC KI NG P OR R AZ ON ES D IG AM OS D EL IN TE Ré S PR IV AD O PE RO T AM BI éN PE RS ON AS Q UE C RE EN Q UE E L FR AC KI NG H AY U NA O PC Ió N IM PO RT AN TE P AR A LA A UT ON OM íA EN ER Gé TI CA E N EL F UT UR O EN CO LO MB IA C OM O EN F IN , LO C IE RT O ES Q UE U NA L IC EN CI A AM BI EN TA L AS í SE A PA RA P RO YE CT O PI LO TO RE QU IE RE U NA C ON SU LT A A LA S CO MU NI DA DE S AM PL IA Y L A GE NT E NO ES Tá , SO BR E TO DO L AS OR GA NI ZA CI ON ES L OC AL ES Y L AS CO MU NI DA DE S EN E ST AS R EG IO NE S NO ES Tá N EN A BS OL UT O CO NV EN CI DA D E QU E EL F RA CK IN G VA LG A LA P EN A, EL R IE SG O QU E PE RC IB EN E N LA TI BI A DE MA SI AD O GR AN DE , DE MA NE RA Q UE L A CO NS UL TA Q UE S E HI ZO N O FU E SA TI SF AC TO RI A, L A DE CI SI óN Q UE T OM A EL E N AN LA N O SE V E UN A DE CI SI óN SU FI CI EN TE ME NT E LE GI TI MA DO CO NC ER TA DA P AR A QU E EL P RO YE CT O PI LO TO I NC LU SO S IE ND O PI LO TO PA RA S EG UI R AD EL AN TE , YO C RE O QU E ES O GE NE RA U NA C ON DI CI óN M UY DI Fí CI L PA RA Q UE L A CO NT IN UI DA D IN CL US O DE L OS P RO YE CT OS P IL OT O QU E YO H AB íA D IG AM OS V IS TO C ON BU EN OS O JO S PO RQ UE Y O CR EO Q UE LA C IE NC IA N OS T IE NE Q UE E NS Eñ AR Có MO L ES T IE NE Q UE A YU DA R A PR EN DE R QU é SI GN IF IC A HA CE R CI ER TA S CO SA S, P ER O EL P RO YE CT OS PI LO TO , NO E RA L IC EN CI A PA RA E L FR AC KI NG , EN E ST E MO ME NT O LO Q UE VA A S UC ED ER E S QU E ES TA MO S AB OC AD OS A E SP ER AR E L PR óX IM O GO BI ER NO Y D ES AR RO LL AR U NA S CO NV ER SA CI ON ES D IS TI NT AS , YA N O Só LO E N EL F RA CK IN G SI NO E N GE NE RA L SO BR E TO DA L A AC TI VI DA D PE TR OL ER A EN C OL OM BI A, T OD A LA AC TI VI DA D MI NE RA E N CO LO MB IA , TO DA L A AC TI VI DA D AG RO IN DU ST RI AL , GA NA DE RA P OR QU E LA C AN TI DA D DE E LE ME NT OS E N LA GE ST Ió N AM BI EN TA L QU E ES Tá N PU ES TO S SO BR E LA M ES A Y QU E ES Tá N EN E NT RE DI CH O, D E HE CH O ES TO DO E L MO DE LO D E DE SA RR OL LO Q UE VE Ní AM OS C ON ST RU YE ND O EN CO LO MB IA D EL A ñO 7 0 EL Q UE E ST á DI GA MO S PA SA ND O AL T AB LE RO . >> E S DE CI R, A T I NO T E PR EO CU PA QU E SE H AG AN P LA NE S PI LO TO , ¿ C RE ES Q UE E S ES E L CA MI NO PA RA E XP LO RA RL OS D Añ OS O L AS CO NS EC UE NC IA S DE U NA A CT IV ID AD PE RO T ú OB SE RV AS Q UE N O FU E TR AM IT AD A DI GA MO S CO N LO S TI EM PO S Y LA L EG IT IM ID AD Q UE RE QU IE RE ? >> E N LA S CO NS UL TA S QU E SE HI CI ER ON , SE L LE VA RO N A QU E MU CH OS M IE MB RO S MU Y Jó VE NE S DE ES TA S OR GA NI ZA CI ON ES F UE RA N AM EN AZ AD AS , EN TI EN DO Q UE U NA D E LA S MU JE RE S DE U NA O RG AN IZ AC Ió N TU VO Q UE I RS E A VI VI R FU ER A DE L PA íS P OR M IE DO A L OS A TE NT AD OS , NO Q UI ER E DE CI R NI Q UE L AS EM PR ES AS D EL G OB IE RN O ES Tá N DE TR áS D E LA S AM EN AZ AS A L OS Lí DE RE S SO CI AL ES P ER O AN TE L A EV ID EN CI A DE Q UE S I ES Tá N MA TA ND O Lí DE RE S SO CI AL ES P OR TO DA S PA RT ES Y L íD ER ES AM BI EN TA LE S PU ES S E A MI M E LL EG A AL GU IE N EM OT IV O ME D IC E "N O MO LE ST E Má S, S E VA T IE NE 2 4 HO RA S PA RA D EJ AR D E MO LE ST AR " PU ES U NO S E VA C OM O LO P ID E AU XI LI O EN TO NC ES A Hí E S DO ND E LA CO NV ER SA CI óN S OC IA LT IE NE Q UE RE TO MA RS E Y SE T IE NE Q UE PR IO RI ZA R, N O PO DE MO S SE GU IR IM PO NI EN DO C OS AS , IN CL US O, A CO ST O DE C OM ET ER C IE RT OS E RR OR ES O PO NE R EN R IE SG O CI ER TO S CO MP ON EN TE S DE L FU TU RO , LA CO NV ER SA CI óN Q UE Y O HE T EN ID O HA ST A DO ND E SE P UE DE C ON A LG UN OS GR UP OS A NT I MI NE RO S, D IC EN N O QU ER EM OS E XP LO TA CI óN D E OR O PO RQ UE E L OR O PO NE P EL IG RO E L AG UA , PE RO Q UE T AL Q UE N O SE A TA N CI ER TO , SI A LG UI EN L E DE MU ES TR A QU E LA E XP LO TA CI óN D E OR O NO P ON E PE LI GR O EL A GU A US TE DE S CE DE Rí A NI P ER MI TI Rí AN LA E XP LO TA CI óN D EL O RO , NO PO RQ UE N O QU ER EM OS A L AS EM PR ES AS Q UE E ST áN E XT RA YE ND O EL OR O Y EL O RO E S IN MO RA L, E S ES TA AC TI VI SM O, E NT ON CE S LI ST O, Y O CR EO Q UE E N UN A DE MO CR AC IA U NO EN P OL íT IC A PU ED E AS UM IR T OD AS ES TA S PO SI CI ON ES P ER O TA MB Ié N TI EN E QU E AN AL IZ AR L AS CO NS EC UE NC IA S PA RA E L FU TU RO , QU E PA SA S I CO LO MB IA D EJ AD EZ EX PL OT AR P ET Ró LE O YA O L O EM PI EZ A A MO DE RA R EN L OS PR óX IM OS A ñO S O CO N CU AL QU IE R AC TI VI DA D EC ON óM IC A, C Uá L ES E L RI TM O DE L A TR AN SF OR MA CI óN Q UE RE QU ER IM OS S AB IE ND O QU E UN O A LO S 18 A ñO S PI EN SE D E LA M AN ER A Y A LO S 57 S EA C UE NT A DE Q UE AL GU NA S DE CI SI ON ES C RE CE T EM A EN ES TE M OM EN TO E ST áN A FE CT AN DO S U PR OP IO P RE SE NT E EC ON óM IC O, Y CL AR O, Y C ON FL IC TO G EN ER AC IO NA L, CU LT UR AL , CO NF LI CT O TE RR IT OR IA L, Y ES O HA Y QU E AB OR DA RL O, E SO L O QU E NO S E PU ED E SE GU IR P AT EA ND O PA RA A DE LA NT E, U NO L O PU ED E DE JA R DE C ON VO CA R A ES TO S AC TO RE S PO RQ UE P IE NS AN D IS TI NT O O TI EN EN U NA V IS Ió N CO NT RO VE RS IA L SO BR E CU AL QU IE R TE MA . >> E N ES OS T EM AS , ¿ C Uá L SE Rí A TU P OS IC Ió N FR EN TE A L FR AC KI NG ? >> E N ES TE M OM EN TO E L FR AC KI NG ES V IA BL E, E L FR AC KI NG DE BE Rí AM OS P ON ER LE U NA M OR AT OR IA Y CO NV ER SA R EN U N PA R DE A ñO S, ES D EC IR , EN CO NT RA R UN M OM EN TO EN E L QU E LA S EM PR ES AS P UE DA N PO NE RL E UN A LT O A LO S PR OY EC TO S PI LO TO I NC LU SO Y D EC IR , ES Tá BI EN , ES TA MO S CO NS CI EN TE S DE Q UE PO R EL M OM EN TO P OL íT IC O DE L PA íS , PO R EL M OM EN TO P OL íT IC O DE L PL AN ET A AL F RA CK IN G ES Tá E N UN E NT RE DI CH O, E S UN F AC TO R QU E EX AC ER BA L OS C ON FL IC TO S SO CI AL ES DE U NA M AN ER A DE MA SI AD O GR AN DE , CO NV ER SE MO S DE O TR AS C OS AS , EC OP ET RO L ES U NA D E LA S EM PR ES AS Q UE L E ES Tá P RO MO VI EN DO TI EN E MU CH AS A LT ER NA TI VA S EN Té RM IN OS D E PR OD UC CI óN D E EN ER Gí AQ UE E ST á EX PL OR AN DO Y ES TO Y SE GU RA Q UE L A SO CI ED AD ES TA Rí A Má S IN TE RE SA DA E N SA BE R ¿ C óM O VA E L HI DR óG EN O VE RD E ? YA S E IN AU GU Ró U NA P LA NT A, QU IS Ié RA MO S SA BE R Có MO H AL LA MO S PA RA Q UE S E SE A Má S Rá PI DO , EM PR ES AS D E CO ND UC CI óN D E HI DR OC AR BU RO S O DE RI VA DO S DE HI DR OC AR BU RO S SE C ON VI ER TA N O TE NG A CA PA CI DA D AP AR TE D E EX PO RT AR H ID Ró GE NO V ER DE M áS Rá PI DO , CO MO L A LA T EN EM OS T OD O UN D íA D E EN ER Gí A EL éC TR IC A CO N UN A DE CI SI óN I MP OR TA NT E SO BR E LA CO NS UL TA P RE VI A EL U SO D EL TE RR IT OR IO S IN Dí GE NA S, P OR QU E SI EM PR E VA A H AB ER A LG úN D EF EC TO DE L AS T RA NS FO RM AC IO NE S EC ON óM IC AS E N EL C AS O PO R EL D E LA S EN ER Gí AS R EN OV AB LE S, E L EF EC TO M áS C ON TU ND EN TE L A DE MA ND A CR EC IE NT E DE C OB RE , LI TI O CE ME NT O PA RA E L CO NC RE TO Y EL A CE RO P AR A LA S TO RR ES , LA VI GA S Y PA RA T OD O, TE NE MO S QU E IN CR EM EN TA R LA MI NE Rí A DE T OD OS E ST OS M IN ER AL ES CO MP RA DO S AF UE RA , CO MP Rá RS EL OS A CH IL E, B OL IV IA , CH IN A, M IR AR . >> H EM O PI ST óN P RE SI DE NT E DU QU E QU IE N EN I NS TA NC IA S IN TE RN AC IO NA LE S, E N LA C UM BR E MU ND IA L AM BI EN TA L, CO N LO S DI SC UR SO S AM BI EN TA LE SB AS TA NT E SI MP áT IC OS PA RA L LA MA RL O DE A LG UN A MA NE RA , PE RO D IG AM OS Q UE S U PO Lí TI CA Pú BL IC A NO T IE NE L A MI SM A VE HE ME NC IA C ON L A QU E HA BL A, ¿ CU áL S ER íA E L BA LA NC E QU E Tú HA Rí AS S OB RE L O QU E HA N SI DO TR ES A ñO S Y ME DI O DE E ST E LA RG O GO BI ER NA ? >> S IN C ON OC ER T OD AS L AS C OS AS QU E ES Tá N SU CE DI EN DO H AN SU CE DI DO , YO D IR íA Q UE E L DE SE MP Eñ O AM BI EN TA L DE E ST A AD MI NI ST RA CI óN A D UR AS P EN AS 3/ 5, P OR QU E YO S I PR OF E DI GA MO S SI EM PR E LE A YU DO A L OS ES TU DI AN TE S, S OB RE T OD O DI Rí A QU E EN E L TE MA P OR E JE MP LO E L DI SC UR SO I NT ER NA CI ON AL V ER SU S LA S AC CI ON ES D E PO Lí TI CA Pú BL IC A, Y O LE V IS TO U N CA MB IO EN 3 0 Añ OS , DE SD E QU E FU IM OS A FI RM AR R íO Y U N EN B IO DI VE RS ID AD Y EN C AM BI O CL IM áT IC O, C OL OM BI A HA S ID O LA R EI NA D E LA SI MU LA CI óN , AF UE RA D EL P Aí S DE LA M EG A DI VE RS ID AD , EL P Aí S Y YO SO Y Có MP LI CE D E ES O PO RQ UE F UI RE CT OR AL H UM E PO R 10 A ñO S Y SI EM PR E TR AT AN DO D E MO ST RA R HA CE PO R RO ST RO P OS IT IV O, I DE AS CO NS TR UC TI VA S, Q UE N O SO N ME NT IR A PE RO Q UE L UE GO C UA ND O UN O DE A QU í NO H AY R EC UR SO S, TO CA C AM BI AR L A LE Y, S ON T AR EA S MU Y GR AN DE S PA RA C OR RE SP ON DE R AL DI SC UR SO I NT ER NA CI ON AL H AY Q UE HA CE R MU CH AS C OS AS A DE NT RO Y E S CO MP LE JO P OL íT IC AM EN TE H AB LA ND O, AH OR A LA E XP EC TA TI VA Q UE U NO TI EN E CO N EL D IS CU RS O IN TE RN AC IO NA L QU E LO S OT RO S PA íS ES D IG AN : SI , YO S E QU E LO QU E SE M E ES Tá D IC IE ND O ES PE NS AR C ON L AS G AN AS O C ON L AS ID EA S CL AR AS Q UE T EN GA P ER O QU E US TE D NO T IE NE L A CA PA CI DA D Y NO LE S NE CE SA RI AM EN TE L AV A DE SA RR OL LA R, D ES DE N OR UE GA V IE NE LE H IC E ES Tá B IE N, D AR U NA PL áT IC A PE RO S E HA CE L O QU E DI CE QU E VA A S ER , Y ES O DE D OS A ñO S DE SP Ué S EM PI EZ A A PA SA R LO M IS MO QU E EL P RO CE SO D E PA Z, V ER S ER ES TA S IE ND O LO Q UE C RE O QU E VA SE R, N O ES Q UE M IR E, S I LO ES TA MO S HA CI EN DO P ER O TE NE MO S PR OG RA MA S PO R OT RO L AD O, L A PA ND EM IA , EN F IN , EN TO NC ES C RE O QU E HA Y UN A DI SO NA NC IA IM PO RT AN TE P ER O ES P ER SI ST EN TE EN E L ES TA DO C OL OM BI AN O, RE SP EC TO A L A PR ES EN TA CI óN O L A PR ES EN CI A IN TE RN AC IO NA L TA NT O EN BI OD IV ER SI DA D CO MO E L CA MB IO CL IM áT IC O, HA CI A EL I NT ER IO R HA Y UN A CO SA QU E CR EO Q UE E S MU Y PO SI TI VA Y ES E L IM PU ES TO A L A TR AN SI CI óN EN ER Gé TI CA , CO LO MB IA E ST á HA CI EN DO C OS AS N OV ED OS AS Y M áS Rá PI DO D E LO P RE VI ST O, E NE RG íA S AL TE RN AT IV AS , PE RO S OB RE T OD O PO RQ UE H AY G RA ND ES C ON GL OM ER AD OS EC ON óM IC OS A TE NT OS A Q UE E ST O PA SE , ES Tá N LA S OP OR TU NI DA DE S DE LA V EN TA E NE RG íA A L FU TU RO , Y LA EM PR ES A QU E NO E ST é PE NS AN DO E N CA MB IA R PE TR óL EO P OR V IE NT O CO MO EN ER Gí A DE D E UN A FU EN TE P OR OT RA S AQ UE N 20 A ñO S NO V A A TE NE R PR ES EN CI A EN L A EC ON OM íA , LA E MP RE SA D E CA RB óN Q UE PR ET EN DA N SE GU IR P RO DU CI EN DO E L MI SM O CA RB óN D EN TR O DE L OS 3 0 Añ OS E ST á CO MP LE TA ME NT E DE SE NF OC AD A IN CL US O DE SD E PU NT O FI NA NC IE RO , GR AN DE S FO ND OS D E IN VE RS Ió N YA N O ES Tá N AP OR TA ND O A LA E CO NO Mí A DI GA MO S CA RB ON IZ AD A, E ST E ES U N AS PE CT O DE L OS Q UE H AC EN Q UE U NO D IG A LE AY UD O A PA SA R LA N OT A, U N TE MA EN E L QU E NO S RA ZO NA MO S PO RQ UE SO BR ET OD O TO MA MO S DE CI SI ON ES M UY TA RD E O NO S DA MO S CU EN TA D E QU E ES O ER A LO Q UE H AB íA Q UE AF RO NT AR M UC HO M áS R áP ID O, E S EL TE MA D E LA D EF OR ES TA CI óN , JU ST O YO C RE O QU E VA MO S. YO T E PE DI Rí A AN TE S DE I RN OS A EN TR AR A L A DE FO RE ST AC Ió N, P OR EL C AM IN O QU E IB AS M E GU ST AB A, EN E L TO NO O D E MA ES TR A, Q UE N OS DI JE RA S ¿ EN Q UE H A CU MP LI DO B IE N QU E NO HA C UM PL ID O? Y LU EG O NO S VA MO S DE F ON DO A L A DE FO RE ST AC Ió N. AH í VA , NO V A LA P UN TA P ER O TA MP OC O VA A L A CO LA . ¿ QU E NO H A CU MP LI DO ? >> DE SA RR OL LO R UR AL . DE FI NI TI VA ME NT E UN O DE L OS AC UE RD OS , DE L OS P IL AR ES D E LO S AC UE RD OS DE P AZ Q UE M EN OS G US TO E N ES TE GO BI ER NO E S EL T EM A DE L DE SA RR OL LO R UR AL I NT EG RA L, DI GA MO S QU E LA A DM IN IS TR AC Ió N A EN E SE T EM A, D IC E QU E EL T EM A DE L CA TA ST RO M UL TI PR OP óS IT O ES FU ND AM EN TA L, H A SI DO M UY CO MP LI CA DO Y L EN TO C UR IO SA ME NT E LO Q UE U NO E NC UE NT RA D EN TR O DE LA A DM IN IS TR AC Ió N EN L OS ú LT IM OS ME SE S DE L OS ú LT IM OS A ñO S SO BR E TO DO E S UN E SF UE RZ O IM PO RT AN TE PA RA L OG RA R QU E ES O SI S UC ED A PO RQ UE N OS D IM OS C UE NT A DE Q UE SE Rá L O QU E HA Bí A QU E HA CE R, CO MO Q UE S IE MP RE E N LO S GO BI ER NO S EL P RO CE SO A PR EN DI ZA JE A GO BE RN AR O D E AS UM IR Q UE L O QU E HA Y QU E HA CE R HA Y QU E HA CE RL O DE MA SI AD O LE NT O EN TO NC ES DE Cí A UN C OL EG A CU AN DO E ST AM OS EN A LG úN B OL , QU E EL P RO GR AM A DE FO RM AC Ió N Má S CA RO QU E HA Y EN CO LO MB IA E S UN M IN IS TE RI O, PO RQ UE E L MI NI ST RO H AY Q UE IN DU CI RL O AL E ST AD O DE C OS AS Y CU AN DO D IC EN Y A EN TI EN DO M áS O ME NO S CO MO E S YA S E LE A CA BA E L Añ O, P OR QU E LO S MI NI ST RO S DU RA N UN A ñO , AQ Uí H UB O MI NI ST RO S QU E DU RA RO N Má S, CR EO Q UE E N EL T EM A DE O BR AS Pú BL IC AS , EL T EM A AM BI EN TA L, PA SA B IE N, T EN GO U NA B UE NA PE RC EP CI óN D EL A VA NC E QU E TU VI ER ON EL D ES AR RO LL O IN FR AE ST RU CT UR A EN C OL OM BI A, L AS Ví AS . EL M IN IS TE RI O TI EN E PR OT OC OL OS NU EV OS E N TE RM IN OS A MB IE NT AL ES . VA MO S A VE R SI S UC ED E EN C HI NA , EN D ON DE S E AD OP TE N LA S N UE VA S ME TA S 20 3 0, N O HA Y NI NG úN P Aí S QU E UN O DI JE RA L A SA Có D EL ES TA DI O Y SE C ON VI RT Ió E N UN MO DE LO U NI VE RS AL A MB IE NT AL , CO ST A RI CA S IE MP RE E S DE L OS Q UE HA CE MO S RE FE RE NC IA P ER O ES U N ES TA DO P AR TI CU LA R PE RO C OS TA RI CA N O ES Q UE L A ES Té P AS AN DO BI EN P OR QU E EN E L TU RI SM O TI EN E SU S LI MI TA CI ON ES P AR A SO ST EN ER TO DA U NA E CO NO Mí A. >> V OL VE MO S A ES TE ú LT IM O TR AM O DE E ST A IN TE RE SA NT E EN TR EV IS TA CO N BR IG IT TE H AB LA MO S DE EC OL OG íA , DE U N BA LA NC E AM BI EN TA L AL G OB IE RN O, D E LO S RE TO S DE C AR A A LA N UE VA AD MI NI ST RA CI óN Y B IE NE S DE L GU AV IA RE , DE BE D EL F RE NT E FO RE ST AL , QU E PA SA P OR A LL á EN ES E PA íS Q UE O TR O PA íS D ES DE L A CA PI TA L NO Q UI ER E VE R. >> V EM OS U NA C AN TI DA D DE PR OC ES OS Q UE M UE ST RA N QU E LO S ES FU ER ZO S QU E SE V IE NE N HA CI EN DO HA CE A ñO P AR A DE TE NE R LA FO RE ST AC Ió N NO E ST áN FU NC IO NA ND O, Q UE E L PR OC ES O DE DE FO RE ST AC Ió N SA LT A Má S Rá PI DO AS í CO MO E L NA RC OT Rá FI CO Y L A IL EG AL ID AD D E MU CH OS F RE NT ES D E LO Q UE U N ES TA DO E S CA PA Z DE CO NT RA RR ES TA R, E ST UV IM OS A L SU R EN S AN J OS é DE L GU AV IA RE , MI RA ND O LO S PR ED IO S QU E SE CO RT AR ON C ON H AC E UN OS M ES ES , QU E SE E ST áN Q UE MA ND O, E N LA PU NT A DE C ON ST RU CC Ió N DE V íA S Y EN D ON DE L OS C OL ON ES D IC EN A QU í HA Y TI ER RA , AG AR Ré T IE RR A, S IG UE HA BI EN DO E ST O Y AH OR A HA Y OT RO S AC TO RE S DI ST IN TO S Y ES U N PR OY EC TO D E CO LO NI ZA CI óN , LE A LA S QU EJ AS , LA M AD ER A, H AY MU CH OS A CT OR ES A Hí Q UE E ST áN IN TE RE SA DO S UN A P RE MI SA M áS O ME NO S CO MP AR TI DA S DE L A GU ER RA CO N LA S FA RC F UE L A PR IN CI PA L HE RR AM IE NT A DE P RO TE CC Ió N AM BI EN TA L EN M UC HA S SE LV AS D E CO LO MB IA , LU EG O DE L AC UE RD O LO QU E QU ED ó FU E UN C ON FL IC TO AR MA DO Q UE A DE Má S ES U N CO NF LI CT O QU E LL EV A CO NS IG O LA DE FO RE ST AC Ió N, C OM O EN TE ND ER ES TA N UE VA R EC ON FI GU RA CI óN D EL CO NF LI CT O AR MA DO Q UE IM PL IC AC IO NE S AM BI EN TA LE S. >> Y O LO Q UE V EO E S QU E SE FA VO RE CE D E UN OS M íN IM OS D E ES TA BI LI DA D EN T éR MI NO S DE GO BE RN AB IL ID AD , LO Q UE PR OV EY ER ON L AS F AR C EN E L PI E DE MO NT E EN A LG UN AS P AR TE S DE P IE DE M ON TE D UR AN TE A LG úN T IE MP O FU E UN OS C óD IG OS D E CO MP OR TA MI EN TO , UN A NO RM AT IV ID AD BA SA DA E N DI ST IN TA S CO NC EP CI ON ES DE L AS C OS AS P ER O QU E ES TU VO E N PI E DU RA NT E Má S DE U NA GE NE RA CI óN , TO DO L O QU E SU CE DI ó EN E L PA RQ UE T IN IG UA , EN D ON DE LA S EL VA N O SE D ER RI Bó P OR QU E LA S FA RC N O PE RM IT íA Q UE S E DE RR IB AR A Y DO ND E LA P ES CA S E CO NT RO LA BA , UN E NS AY O QU E AL GU IE N SE L E OC UR RI ó IN CL US O DE LA A CA DE MI A PO RQ UE H AB Rá G EN TE QU E CO MO Y O CU AN DO E ST áN C AM PO TO DO E L TI EM PO E ST áN D IC IE ND O CR EO Q UE L O QU E HA Y QU E HA CE R ES ES TO . CU AN DO S E RO MP EN E SO S MO ME NT OS TE MP OR AL ES E NT RA E L CA OS Y E N EL CA OS N AD IE C ON TR OL A EL TE RR IT OR IO Y N AD IE C ON TR OL A LO S RE CU RS OS , EN G UA VI AR E, U N Añ O DE SP Ué S DE F IR MA R EL P RO CE SO D E PA Z LO S PE CE S EN L OS R íO S SA LT AB AN O TR A VE Z Y EN M EN OS D E UN OS P OC OS M ES ES S E VO LV IE RO N A AC AB AR , LA D EP RE DA CI óN , LA RA PI ñA Q UE H UB O SO BR E EL R EC UR SO PE SQ UE RO F UE T AL Q UE P ER DI MO S EN 30 A ñO S LO Q UE L E HA Bí A PA SA DO PO SI TI VO A L Rí O Y A LO S PE CE S. >> M UY P AR AD óJ IC O PE RO E S CI ER TO MI EN TR AS E L CA OS P ER SI ST A Y NO SE E ST AB LE ZC A UN A GO BE RN AN ZA AL TE RN AT IV A VA A S EG UI R SU CE DI EN DO E SO , NA DI E CU MP LE NI NG UN A CL AS E DE R EG LA S, A HO RA SE T RA TA D E IM PO NE R UN S IS TE MA DE R EG LA S BA SA DO E N LA PR OD UC CI óN D E CO CA íN A O LA GA NA DE Rí A IL EG AL Y E ST AM OS EN CO NT RA ND O QU E HA Y UN A PE RS PE CT IV A DE G OB ER NA NZ A EN L A CU ER DA N O SO N UN A PL AN TA D E CO CA ES L A QU E SE C ON VI ER TE E N UN CU LT IV O IL EG AL S IN O LA P AL MA D E AC EI TE Y L OS P AL ME RO S HA N HE CH O EL E SF UE RZ O GR AN DE P AR A SU ST RA ER DE L CO NF LI CT OS P UE S DE T AN TA S AC US AC IO NE S QU E HU BO A F IN AL ES DE L OS A ñO S 70 Y E N DO ND E HA YA CE RT IF IC AC IO NE S DE C AL ID AD , DO ND E HA Y BU EN A CA LI DA D DE DE CL AR AC IO NE S MU Y CO NS EC UE NT ES CO N LA C ON SE RV AC Ió N PE RO Q UE E N CI ER TA S ZO NA S SE S AL E DE CO NT RO L, T EN EM OS P AL MA D E AC EI TE IL EG AL P ER O TA MB Ié N TE NE MO S CU LT IV O DE C AU CH O IL EG AL ES , CU LT IV OS D E PA PA I LE GA LE S Y GA NA DE Rí A IL EG AL , CO MO S I ES TU VI éS EM OS E N 19 30 . >> . >> T EN EM OS E L DI SC UR SO D E LA SE GU RI DA D NA CI ON AL , Y QU E ES RE SP ON SA BI LI DA D DE L A CO CA P ER O HA Y OT RO S FE Nó ME NO S DO ND E LA CO CA P AR TI CI PA D E LA DE FO RE ST AC Ió N PE RO Q UE S E HA QU ER ID O HA CE R UN F OC O EN U N FE Nó ME NO P AR A DE SE NF OC AR O TR OS FE Nó ME NO S CO MO E SE D E LA GA NA DE Rí A, E N ES TO S FE Nó ME NO D E DE FO RE ST AC Ió N CR EC IE NT E, RA MP AN TE C Uá LE S SO N LA S AC TI VI DA DE S SO BR E LA S CU AL ES E L GO BI ER NO D EB E PO NE R EL O JO . >> C OM EN Zó A H AC ER SE H AC E MU Y PO CO P ER O SO N LO S IN VE RS IO NI ST AS QU E QU IE RE N Má S TI ER RA P AR A EX PA ND IR S U NE GO CI O, S I EL NE GO CI O QU E SE E ST á EX PA ND IE ND O ES E L GA NA DE RO H AY Q UE M IR AR CU áL ES S ON L OS I NV ER SI ON IS TA S GA NA DE RO S QU E CO NO CE N EL N EG OC IO Y QU E ES Tá N EN C AP AC ID AD D E HA CE RL O PO RQ UE N O ES T AN F áC IL LL EV AR 1 M IL Ló N DE V AC AS A L MU NI CI PI O DE L A MA CA RE NA Y E L RE ST O DE L PI E DE M ON TE E N ME NO S DE D OS A ñO S, N O ES F áC IL LL EV AR LE V AC UN AS Y C ON ST RU IR CO RR AL ES , HA Y UN E MP RE SA RI O GA NA DE RO Q UE S E SA BE >> A M í ME L LA MA L A AT EN CI óN Q UE HE MO S HA BL AD O DE D OS F EN óM EN OS CA SI Q UE E N BL OQ UE S SE PA RA DO S PE RO Q UE P AR A Mí G UA RD AN U NA RE LA CI óN I MP OR TA NT E, D E UN L AD O UN A DE L AS G RA ND ES D EU DA S ES E L DE SA RR OL LO R UR AL I NT EG RA L, N O Só LO A L AC UE RD O DE P AZ S IN O A LA PO Lí TI CA A MB IE NT AL Y S OC IA L DE L PA íS , Y DE L OT RO L AD O ES TE T EM A DE D EF OR ES TA CI óN Q UE D E AL GU NA MA NE RA M E HA CE P EN SA R QU E LA FA LT A DE T IE RR AS P AR A LA G EN TE PU ED E LL EG AR A S ER U N EL EM EN TO , UN A GA SO LI NA F UE RT E PA RA E ST OS FE Nó ME NO S DE FO RE ST AC Ió N, D E IL EG AL ID AD , DE C OC A, ¿ C OM O ES ES A RE LA CI óN D E ES OS D OS FE Nó ME NO S. >> E ST AM OS V IE ND O UN A IN FL AC Ió N AL Tí SI MA Y U N CO ST O DE A LI ME NT OS IN CR EM EN TA DO P OR L A GU ER RA C OM O PO R EL C ON FL IC TO , EN TO NC ES TO MA MO S LA D EC IS Ió N DE P RO DU CI R Má S AL IM EN TO S, Q UE S E RE QU IE RE , VO LV ER A P ON ER L A TI ER RA E N PR OD UC CI óN , EN M AN OS D E QU IE N ES Tá , EN D ON DE E ST A LA T IE RR A, VO LV EM OS A H AB LA R DE R EF OR MA AG RA RI A, N AD IE Q UI ER E HA BL AR D E RE FO RM A AG RA RI A, E SO P AR EC E UN MA L CH IS TE , CO MO H AC EM OS P AR A PO NE R LA T IE RR A A DI SP OS IC Ió N DE LA P AR TE P RO DU CT IV A DE L OS CA MP ES IN OS Y L OS AG RO IN DU ST RI AL ES E L BI EN L AS CO SA S DE L DO S DE C AB EZ A SI ER RA DE L AS Q UE F ED EG AN Y S E QU E TI EN E A DI SP OS IC Ió N 20 M IL LO NE S DE H EC Tá RE AS Q UE L E SO BR AB AN A LA G AN AD ER íA Y S E LA S PO Ní A PA RA SE A PO RQ UE E L CA TA ST RO N O ES Tá BI EN H EC HO , PE RO E N DO ND E ES Tá N LO S 20 M IL LO NE S DE H EC Tá RE AS Q UE SE H AB íA N OF RE CI DO , ES O PO R UN LA DO , Y PO R EL O TR O EL T EM A DE LA P RO DU CC Ió N DE A LI ME NT OS B AJ O LO S CR IT ER IO S EC OL óG IC OS , CR IT ER IO S DI FE RE NT ES P AR A LO S SE RV IC IO S EC OS IS TE MA S QU E TA MP OC O SE H AN P RO DU CI DO , SO N UN DI SC UR SO D EL C UA L CA SI N AD IE CO NO CE M UC HO Y Q UE S ON E L RE QU IS IT O ES U NA G RA N IN IC IA TI VA AG RO EC OL óG IC O PA RA IN DE PE ND IZ AR NO S UN P OC O DE L PE TR óL EO Y D E LA S IM PO RT AC IO NE S RE QU IE RE U NA P ER SP EC TI VA D E IN NO VA CI óN Y C IE NC IA D IS TI NT O Y AH í VA MO S AL F ON DO , EL M IS MO GO BI ER NO A L SE R HI CI MO S LO PO SI BL E PE RO N O SE N OS D IO Y E S TE NE R UN M IN IS TE RI O DE C IE NC IA , TE CN OL OG íA E I NN OV AC Ió N A LA AL TU RA D EL R ET O DE L O QU E SI GN IF IC A CO NS TR UI R SO ST EN IB IL ID AD E N TO DO S LO S FR EN TE S, E L MI NI ST ER IO S IG UE S IN EX IS TI R . >> P UE S Má S PR EO CU PA DO Q UE C OM O EM PE Cé E L PR OG RA MA M E QU ED O, C ON ES TO S AN áL IS IS B RI LL AN TE S DE BR IG IT TE , SE N OS Q UE Dó C OR TO E L PR OG RA MA P AR A LO S PR OB LE MA S AM BI EN TA LE S QU E HA Y EN E L PA íS Y RE CU ER DE Q UE M ES A CA PI TA L TI EN E UN P OD CA ST , SE A NA LI ZA S EM AN A A SE MA NA L A VI DA P OL íT IC A DE CO LO MB IA , BO GO Tá Y E L MU ND O, BU SQ UE O TR OS P OD CA ST D E PR OD UC CI óN D E CA PI TA L SO NO RO Y DE L áR EA D E CO NT EN ID OS S ON OR OS EN E L SI ST EM